İş Zekâsı (Business Intelligence), elimizde bulunan ham veriyi işleyerek daha anlaşılır ve etkili hale getirmemize yarayan yöntemlere, aşamalara verilen isimdir. Yoğun miktarda verilerin işlenerek yeni projelerin ortaya çıkmasın, planlanmasına ve gelişmesine olanak tanır. Birçok çalışma alanı genellikle birçok ham verinin işlenmesinin gerekli olduğu alanlardır. Aklınıza gelebilecek birçok sektörde iş zekâsının kullanıldığını görebiliriz.

Yapılacak olan bir projenin başlangıç aşamasından kapanış aşamasına kadar her aşamada iş zekâsına ihtiyaç duyarız. Projemizin maliyet raporları, geliştirme süreçleri hakkında raporlar, rekabet analizi için piyasa verileri vb.

Tabii ki iş zekâsı belirli bileşenlerden oluşur. Genel olarak kabul edilmiş iş zekâsı bileşenlerine bir göz atalım.

İş zekâsı bileşenleri

Raporlama, çok boyutlu analiz süreçleri, mantıksal çözümlemeler, veri madenciliği, süreç madenciliği (süreç yönetim teknikleri), karmaşık olay analizi, iş performans yönetimi, bir iş sürecini diğer performans ölçümleriyle ya da bu iş sürecini en iyileri ile kıyaslama, tahmine ve kurala dayalı mantıksal çözümler iş zekâsının temel bileşenlerindendir. Bu bileşenleri bir arada kullanabileceğimiz iş zekâsı uygulamaları vardır.

İş zekası uygulamaları; ihtiyaçları belirler, teknik çözümleri ve işin mimarı tasarımını yapar, merkezi yada dağınık bilgi bankası sağlar, toplanan veriler üzerinde gerekli analizleri yapar ve ihtiyaç duyulduğunda bu analizleri raporlar.

Projelerimizin öncül ölçütlerinden olan müşteri, üretim ve insan kaynakları gibi ölçütleri, ardıl ölçütler olan finansal sonuçlar gibi kontrol altında tutabilir. Tüm bu verilen analiz edilmesi sonucunda firmamızın taktiksel kararlarından sonuçlanan doğruluk büyük oranda artacaktır.

İş zekâsı yönetiminde kullanılabilecek çok fazla sayıda uygulama, birçok firmanın yatırım ve geri dönüşüm değerlerini elde etmelerini sağlayarak doğru kararlar verebilmesine sebep olmuştur.

Projelerin maliyetlerini düşürme yöntemlerini belirleme, yeni iş fırsatları ortaya çıkarma, ERP verilerini anlaşılabilir raporlara çevirme, satış taleplerine hızlı cevap verebilme, fiyatları güncellemede iş zekâsı uygulamaları kullanılabilir. Bunların yanı sıra tedarikçiler, müşteriler ve çalışanlar ile olan ilişkilerin değerini kolaylıkla analiz etmemizi, bu sayede diğer firma anlaşmalarında daha güçlü olmamızı sağlar.

İş zekâsı uygulamalarına neden ihtiyaç duyarız

İş zekâsının neden bu kadar çok kullanıldığına bakacak olursak, günümüzde her gün gelişen teknolojiye oranla şirketler arası rekabet oranlarının artışlarından kaynaklandığı en büyük sebeplerden sadece bir tanesidir. Dünya üzerindeki bir şirketin yarattığı ekonomik gelişme diğer ürünlerin satış maliyetini etkilediği için çoğu şirketin ekonomisini olumsuz yönde etkilemektedir.

Sonuç olarak kısa bir özetleme yapacak olursak, sektörel rekabetlerde üst sıralarda olmak gibi bir amacımız var ise eğer, iş zekâsına büyük oranda ihtiyaç duymaktayız. İş zekâsının çözümlerinin temel özelliklerinden bahsedelim. İşletmelerin kolay ve verimli bilgi depolamaları, raporlamaları ve analiz etmeleri yolunda giden ya da gitmeyen durumlarda nasıl bir strateji izleyeceklerini planlamaları iş zekâsının tek ve ana bileşenidir. Sağlıklı sonuçlar ancak bu analizler ile ortaya çıkmaktadır. İş zekâsı çok önemli bir ihtiyaç anında, karar mekanizmasını elindeki veriler ile ortaya çıkararak, kısa sürede verimli kararlar alabilmemize olanaklar sağlamaktadır.

Diğer bir kolaylığı ise ortak veri tabanlarından veri alan kurumların sistemlerindeki veriyi ilişkilendirerek anlaşılır hale getirirsek eğer kısa yoldan birçok veri üzerinden eksiklerimizi tamamlayabilir, farklılıklarımızı ortaya çıkararak firmamız adına iyi bir yol çizebiliriz. İş zekâsı tamamen verilerle kullanılabilen bir mekanizmadır. Bunları en yararlı şekilde kullanan firmaların ve büyük şirketlerin ön planda olması kaçınılmaz bir gerçektir. Sosyal medyada küçük küçük anketler yaparak bile müşterilerimizin istekleri hakkında bilgi sahibi olabiliriz. Veri madenciliği ile topladığımız verileri iş zekâsı ile ayrıştırarak ihtiyaçları ortaya çıkarabilir, bunun üstünden projeler yaratabiliriz.

İş zekâsının geleceği

Dünya üzerinde her geçen saniye, her dakika çok büyük bir veri akışı var. Veri büyüklüğü her geçen gün büyük miktarda artış göstermektedir. Dünya genelinde web trafiğinin yarısı artık cep telefonundan geliyor. Web sitelerinin ve mobil uygulamaların taşıdığı veri miktarları, iş zekâsının geleceğini planlamaktadır. Ülkemizde sosyal medya uygulamaları kullanıcı sayıları son birkaç yıldır büyük oranda artış göstermiştir. Uygulamalar aracılığıyla direk kullanıcıyla iletişime geçmeden, verileri toplayıp şirketler işleyebiliyor.

Bu şekilde pazarlama stratejilerini iyi oluşturan, planlayan ve devamlılığını getiren şirketler büyük oranda kazançlar elde etmektedir.